Precies 7 uur en 39 minuten; zolang duurde de dag op zaterdag 21 december. Om 8.46 uur kwam de zon op en om 16.25 uur ging hij onder. De kortste dag van het jaar was ook nog eens guur, grauw en nat. Niet echt het toonbeeld van een fijne winterdag. Het werd binnenzitten met de lamp aan. Maar treur niet: de dagen worden weer langer. Met slechts één minuutje per dag gaat het niet hard, maar wel gestaag. Vanaf de 21ste wint het licht het weer van de duisternis.
Wist je dat de omslag naar het lengen van de dagen overal op aarde wordt gevierd? In vrijwel alle culturen en in elk geloof kijkt men reikhalzend uit naar het moment dat het licht weer aan kracht wint. Met allerlei rituelen sluiten we aan bij de universele behoefte van hoop. De terugkeer van het licht symboliseert immers dat er altijd weer een kans bestaat op vernieuwing, verandering of verbetering, hoe donker het leven soms ook is.
Dit omslagmoment wordt van oudsher aangeduid als de Zonnewende. Het feest van de Zonnewende is al terug te vinden bij de heidense Germanen en Romeinen. Met grote vuren en uitbundige feestmalen werd tijdens de Yule (nu het Joelfeest) de wedergeboorte van de zon gevierd. Overigens zijn tal van rituelen uit dit heidens feest terug te vinden in onze gebruiken rondom kerst. De Kelten en de Druïden kondigden de Zonnewende aan met Alban Arthan dat ‘licht van de winter’ betekent. Oude druïden voerden ceremonies uit in steencirkels, staken vuren aan en organiseerden feesten om het aangroeiend licht te markeren.
In de Slavische traditie worden tijdens Korochun de overleden voorouders geëerd en viert men de wedergeboorte van de zonnegod. Het feest symboliseert de overgang van de dood naar het leven. De Zuni en Hopi indianen in het Zuidwesten van Amerika houden rond de 21ste het Soyal, een heilige ceremonie vol reinigingsrituelen, gebeden en dansen om de zon terug te roepen naar de aarde. Iran viert het feest van Shab-e Yalda. Families komen bij elkaar om granaatappels, noten en watermeloen te eten. Luisterend naar poëzie blijven de mensen wakker om de dageraad te verwelkomen. China en Oost-Azië vieren met het Dongzbi Festival rond de 21ste december de balans tussen Yin en Yang. Families eten samen traditionele gerechten. Het feest staat voor hereniging en voor de opwarming van het leven. Ook het Joodse Chanoeka en het Indiase Diwali hebben alles te maken met de overwinning van het licht op de duisternis.
Waarom ik je dit allemaal vertel? Op 21 december schoof ik met ruim 500 andere gasten aan bij een wereldmaaltijd georganiseerd door een man die jaren geleden vluchtte voor het donkere regiem in Iran. Hij had een droom, een wens: het feest van het licht vieren met zo veel mogelijk nationaliteiten. Zaterdag 21 december 2024 was het zo ver. Mensen uit Syrië, Eritrea, Ethiopië, India, Paraguay, Iran, Irak, Oekraïne, Israël, Suriname, Libanon, Rusland en natuurlijk uit Wageningen schoven aan, aan de lange tafels. Met handen en voeten ontstonden geanimeerde gesprekken; mensen waren geïnteresseerd in elkaar. Er was muziek en dans. Iemand bracht een hoopvol gedicht en kunstenaars lieten zien dat kunst universeel is. Dwars door alle geloven en culturen heen vierden we het feest van het licht. Allemaal hopen we hetzelfde: vernieuwing, verandering, verbetering. Het licht wint het immers altijd van de duisternis.
Ik wens je alle goeds voor een gelukkig en veilig 2025.
Vanzelfsprekender 